مریم میرزاخانی ; دختر نابغه اولین‌ها

مریم میرزاخانی دختر نابغه‌ای که اولین‌ها را به نام خودش ثبت کرده‌ است. مهم نیست عاشق ریاضی باشید یا مثل من رابطه خوبی با آن نداشته باشید. با شنیدن خبر فوت ناگهانی مریم بهت و غمی عمیق را تجربه کرده‌اید. به پاس تمام خدماتی که او به دنیا و علم ریاضی داشته و البته به خاطر تمام نخستین بودن‌هایش تصمیم گرفتیم تا این مطلب از سبکتو را به زندگی متفاوت او اختصاص دهیم. با ما همراه باشید:

مریم میرزاخانی پس از پایان دوره ابتدایی مستقیم وارد دبیرستان فرزانگان شد و از همان ابتدا نشان داد که برخلاف بقیه همکلاسی‌هایش با ریاضی سر و کله نمی‌زند، بلکه با عشق آن را حل می‌کند. سال ۱۳۷۲ دوم دبیرستان بود و آن زمان فقط دانش‌آموزان سوم دبیرستان اجازه شرکت در المپیاد را داشتند اما استاد عبدالله محمودیان که مسئول برگزاری المپیاد ریاضی در ایران بود، استعدادش را شناخت و با مکاتبات زیادی که انجام داد توانست او را به عنوان اولین و تنها دختر المپیادی ایران به مسابقات جهانی اعزام کند. این دختر نابغه ۲سال متوالی ۲مدال طلا گرفت و سال دوم تنها فرد و البته تنها دختری بود که توانست امتیاز کامل مسابقات ریاضی را دریافت کند. او سپس لیسانس و فوق‌لیسانسش را از دانشگاه شریف گرفت.

دختری که زنده ماند

اسفند سال ۱۳۷۶ بود که نوابغ ریاضی ایران برای مسابقات دانشجویی ریاضیات مشخص و برای شرکت در آن راهی اهواز شدند و مریم میرزاخانی تنها دختر این گروه بود. مینی‌بوس آنها از تهران راهی اهواز شد. او که در بین گروه به خانم میم-میم معروف بود توانست مدال طلای مسابقات را به دست آورد. اما ۲۶اسفند که مینی‌بوس آنها در راه برگشت به سمت تهران،حوالی پل دختر لرستان به دره سقوط کرد و بهتی تمام نشدنی برای همه به جا گذاشت.

در این حادثه ۷ نفر از نوابغ جوان ریاضی ایران کشته شدند و بازمانده‌ها، هر کدام سرنوشتی متفاوت پیدا کردند. یکی بعد از ۳ماه کما به هوش آمد و امروز در دانشگاه یو.سی.ال.ای تدریس می‌کند و دیگری دوره دکترایش را در دانشگاه ام.آی.تی می‌گذراند و مریم میرزاخانی هم یکی از نجات یافته‌هایی بود که پایش به شدت شکسته بود اما برخلاف بقیه کاملا هوشیار بود.

مهاجرت و آغاز داستانی دیگر

مریم میرزاخانی دکترایش را از هاروارد گرفت و به سرعت به عنوان استاد و پژوهشگر مشغول تدریس در استفورد شد. تنها یک سال بعد از آن به عنوان یکی از ۱۰ ذهن جوان و محقق برجسته استعداد درخشان معرفی شد و مورد تقدیر قرار گرفت. این گروه ۱۰ نفره که از سراسر دنیا انتخاب می‌شوند، معمولا ناشناخته می‌مانند و از چشم عموم دور هستند اما آنها دانشمندان جوانی هستند که مرزها دانش بشریت را جابه‌جا کرده‌اند و افق‌های تازه‌ای از جهان را گشوده‌اند. مریم میرزاخانی تنها ایرانی عضو این گروه بود.

مریم میرزاخانی یکی از دانشمندانی است که قدم‌های بزرگی در علم ریاضیات برداشته است. او تنها فردی بود که برای یکی از مسائل حل نشده ریاضی، راه‌حل پیدا کرد. تز دکترای او در مورد محاسبه برخی اشکال هندسی بود و توانست راه‌حلی نوین و جدید در اختیار دانشمندان قرار دهد. این مسئله به قدری مهم بود که با راه‌حل مبتکرانه مریم، می‌توان به حدس‌های جدیدی در مورد ابعاد واقعی زمین و هستی پیش از پیدایش، دست پیدا کرد.

دریافت جایزه فیلدز

اما اولین بودن‌هایش به همین جا ختم نشد و در سال ۲۰۱۴ مریم میرزاخانی به عنوان اولین زن و اولین ایرانی موفق به دریافت جایزه فیلدز شد. این جایزه به نوبل ریاضیات معروف است و هر ۴سال یکبار به یک دانشمند برگزیده در ریاضیات که زیر ۴۰سال سن داشته باشد اهدا می‌شود.

کمیته فیلدز پس از اهدای جایزه به مریم اظهار امیدواری کرد تا مریم الگویی برای سایر بانوان باشد تا آنچه که در زندگی دوست دارند را به دست آورند و جوایز بزرگ را از انحصار مردان خارج کنند.

بهرنگ نوحی، یکی از دوستان مریم و استاد دانشگاه کویین‌مری در مورد اهمیت کارهای علمی او در مصاحبه‌ای گفته بود: “نه تنها مسائلی که مریم حل کرده است مسائل مهمی هستند، بلکه روش‌هایی که برای آنها ابداع کرده است دیدگاه جدیدی به سایر دانشمندان برای حل مسائل دیگر داده است.”

لذت “آها” گفتن

چند سال پیش میرزاخانی در مصاحبه‌ای گفته بود که ابتدا دوست داشت نویسنده شود او گفت: “بهترین لحظاتش زمانی بوده که رمان می‌خوانده و هر کتابی که به دستش می‌رسیده را کامل می‌خوانده است. کمی بعد توسط برادر بزرگترش با علوم آشنا می‌شود اما زمانی که وارد دبیرستان شد علاقه‌اش به ریاضی هر روز بیشتر شده و روی آن متمرکز می‌شود. او گفته بود: “هرچه بیشتر مسائل ریاضی حل می‌کردم، بیشتر سر ذوق می‌آمدم.” به نظر او پرارزشترین لحظه در ریاضیات زمانی است که می‌گویی “آها” او می‌گوید “ذوق کشف و لذت فهمیدن چیزی، احساسی مثل ایستادن روی قله‌ها و رسیدن به دیدی شفاف را به انسان می‌دهد.”

مریم میرزاخانی ۲۴تیر ۱۳۹۶ بر اثر بیماری سرطان که بیشتر از ۴سال با آن درگیر بود از دنیا رفت. اما زندگی او برای همه ما به خصوص خانم‌ها یک پیام مهم داشت:

برای زندگی‌ات هدف داشته باش و همواره برای رسیدن به آن تلاش کن. از آرزوهایت دست نکش و از مسیری که برای رسیدن به آن می‌پیمایی لذت ببر.