مهراز بررسی کتاب انسان خردمند و تاریخ مختصر بشر

کتاب انسان خردمند از یووال نوح هراری، مدتی است که جزو کتاب‌های پرطرف در ایران شده است. این کتاب که به تاریخ مخصر بشر هم شناخته می‌شود، به بررسی عواملی که انسان امروزی یا همان هوموساپینس‌ها توانستند برترین موجود زنده کره زمین شوند می‌پردازد. در کتاب انسان خردمند با انواع دوره‌های تاریخی انسان، از عصر سنگ تا قرن فعلی آشنا شده و دیدگاه متفاوتی درباره وجود انسان پیدا خواهیم کرد. در این میکرومقاله از سبکتو می‌خواهیم به بررسی این کتاب ارزشمند بپردازیم.

انواع گونه انسان در کتاب انسان خردمند

جالب است بدانید که انسان، تنها یک گونه نبوده و انسان امروزی و به طور دقیق‌تر انسانی که ما هستیم، یکی از ۷ گونه انسانیان است. این ۷ گونه عبارت بودند از:

• هومو هایدلبرگی (منقرض شده)
• هومو رودولفی (منقرض شده)
• هومو هابیلیس (منقرض شده)
• هومو فلورسی (منقرض شده)
• هومو ارکتوس (منقرض شده)
• نئاندرتال (منقرض شده)
• هومو ساپینس‌ (انسان امروزی)

هومو ساپینس یا انسان خردمند

نوح هراری در کتاب انسان خردمند توضیح می‌دهد که دانشمندان به طور دقیق نمی‌دانند که چرا ۶ گونه دیگر انسان منقرض شده و فقط گونه انسانی امروزی باقی مانده است اما براساس تحقیقات دانشمندان و نویسنده کتاب، دلیل اصلی آن را توانایی همکاری و تصور (رویاپردازی) انسان امروزی می‌داند. برای توضیح بیشتر نویسنده از برند «پژو» یاد می‌کند که براساس توانایی همکاری انسان امروزی، بیش از ۱۸۰ هزار نفر در کنار هم در این مجموعه کار می‌کنند که در دیگر گونه‌های جانوری بی‌نظیر است. همچنین ما برای برند پژو یک شخصیت حقوقی قائل هستیم و سهام آن را در بازار خرید و فروش می‌کنیم اما واقعا پژو یک موجود نیست که بتوانیم به آن برچسب شخصیت بزنیم اما با تصور و رویاپردازی می‌توانیم این ویژگی را برای یک برند قايل شویم.

نابودی دیگر گونه‌های انسانی

نوح هراری می‌گوید دیگر گونه‌های انسانی به خاطر نداشتن ۲ ویژگی انسان خردمند که همان همکاری در ابعاد بزرگ و رویاپردازی است، نتوانستند توسعه پیدا کنند و انسان خردمند که از این ویژگی‌ها برخوردار بود، در برهه‌ای از زمان دست به کشتار وسیع گونه‌های دیگر به خصوص نئاندرتال‌ها زد. البته نمی‌توان گونه انسان خردمند را خالص در نظر بگیریم چون حتما بین گونه‌های مختلف آمیزش رخ داده و ما در حال حاضر مخلوطی از انواع گونه‌های دیگر هستیم.

انقلاب‌های بشری در کتاب انسان خردمند

در کتاب انسان خردمند می‌خوانید که انسان امروزی ۴ انقلاب بشری را پشت سر گذاشته است:

• انقلاب شناختی
• انقلاب کشاورزی
• وحدت انسان‌ها
• انقلاب علمی

این انقلاب‌ها از عصر سنگ تا قرن ۲۱ ادامه داشته‌اند. انسان خردمند در این انقلاب‌ها براساس توانایی همکاری و رویاپردازی خود توانست قوانین، آیین‌ها و مهمترین اختراع خود یعنی پول را که براساس یک تصور همگانی بین همه مردم جهان پذیرفته شده را ایجاد کند. البته نویسنده قبل از انتشار کتاب انسان خردمند در کتاب پول خود، به صورت کامل به سرگذشت شکل‌گیری پول پرداخته و می‌توان گفت که قسمت پول در کتاب انسان خرمند در اصل همان کتاب کوتاه پول نوح هراری است.

یووال نوح هراری

نویسنده کتاب انسان خردمند ۴۴ ساله گیاهخوار و دانش‌آموخته دکترای تاریخ از دانشگاه آکسفورد است. او در حال حاضر استاد تاریخ دانشگاه عبری اورشلیم است. کتاب‌های او در جهان با استقبال بسیار خوبی روبرو شده است به طوری که بیل گیتس و باراک اوباما از کتاب‌های او بسیار تمجید کرده‌اند. از کتاب‌های مشهور او می‌توان به این موارد اشاره کرد:

• کتاب پول
• کتاب انسان خردمند
• کتاب انسان خداگونه
• کتاب ۲۱ درس از قرن ۲۱ (منتشر شده در سال ۲۰۱۸)

او اعتقاد دارد که با پیشرفت علم هوش مصنوعی، آینده‌ای مبهم و البته ترسناک در انتظار انسان است. چون با هوش مصنوعی خیلی از مشاغلی که امروزه طبقه متوسط در آنها مشغول هستند از بین می‌رود. مثلا ما دیگر به کارگر، منشی، راننده، حسابدار، خلبان و خیلی از شغل‌های دیگر نیاز نداریم. مشکل زمانی جدی‌تر می‌شود که کشورهای پیشرفته توانایی هزینه کردن برای آموزش مردمان خود را دارند و آنها با شرایط جدید وقف پیدا می‌کنند اما کشورهای جهان دوم و سوم توانایی این کار را نداشته و این کشورها در فقر بسیار شدیدی قرار می‌گیرند و در نهایت کشورهای توسعه یافته دیگر، کمک‌های جهانی خود را صرف آنها نکرده و با این منوال دنیا به ۲ دسته تقسیم می‌شود که برای کشورهای ضعیف آینده شومی در انتظار است.

همچنین او، گونه انسان خردمند را وحشی‌ترین گونه جانوری در جهان می‌داند. او می‌گوید که ما انسان‌ها گوسفندان، گاوها و مرغ‌ها را در بدترین و ظالمانه‌ترین شرایط ممکن پرورش می‌دهیم و قبل از آنکه آنها از زندگی چیزی بفهمند، می‌کشیم و مصرف می‌کنیم. ما آنها را به چشم یک خط تولید غذا می‌بینیم و هیچ احساسی نسبت به آنها نداریم. به طور مثال گاوها و مرغ‌ها در جعبه‌هایی به دنیا می‌آیند و بزرگ می‌شوند که امکان هیچ تحرکی ندارند و قبل از بلوغ کشته می‌شوند.

ممنوعیت کتاب‌های یووال نوح هراری در ایران

کتاب‌های یووال نوح هراری، به خصوص کتاب انسان خردمند در ایران با استقبال بسیار خوبی روبرو شد. اما در تابستان ۱۳۹۸ به طور ناگهانی خبر ممنوعیت کتاب‌های او در ایران به گوش رسید و در نهایت در ۲۰ آبان ۱۳۹۸ تمامی کتاب‌های او از فروشگاه‌های آنلاین و کتاب‌فروشی‌ها جمع و حذف شد. هیچ وقت دلیلی برای این ممنوعیت اعلام نشد اما خبرنگاران علت را تولد او در فلسطین اشغالی، همجنسگرایی و خداناباوری او می‌دانند.